Atopik Dermatit
Etiyoloji
Genetik yatkınlık, çevresel faktörler, infeksiyöz ajanlar, derinin bariyer fonksiyonunda bozukluk ve immün disregülasyon zemininde gelişen, şiddetli kaşıntı ve likenifikasyonla karakterize, kronik inflamatuvar bir deri hastalığıdır.
Klinik
Klinik bulgular yaşa göre değişmektedir. Bebeklerde yanak, alın ve saçlı deride kaşıntılı papüloveziküler lezyonlar şeklinde görülürken çocuklarda eller, ayaklar, el-ayak bilekleri, antekubital ve popliteal fossalarda likenifiye papül ve plaklar şeklindedir. Yetişkin dönemde ise yüz, boyun, kolların üst kısmı, sırt, ellerin dorsal kısmı, ayaklar ve fleksural alanlarda likenifiye plaklar görülür.
Seyri değişkenlik göstermektedir, çoğunlukla yaşla birlikte iyileşme görülür. Atakları şiddetli ve uzun seyirli olan hastalarda hastalık yetişkin dönemde de devam etme eğilimindedir.
Tedavide Genel Prensipler
Nemlendirici kullanımı tüm atopik dermatitlilerde temel tedavi basamaklarındandır. Üre ya da gliserol içeren nemlendiriciler ya da vazelin tercih edilebilir. Enflame cilt üzerinde kullanımı hasta tarafından tolere edilemeyebilir. Lezyonlar tedavi edildikten sonra idame tedavide daha kullanışlıdırlar. İnfantlarda irritasyona ve renal disfonksiyona sebep olabileceği için üre içeren nemlendiricilerden kaçınılmalıdır. Yaz mevsiminde su bazlı, kış mevsiminde yağ bazlı nemlendiriciler tercih edilebilir. (Yazın ürederm hydro, kışın ürederm lipo tercih edilmeli)
%5 üre içeren su bazlı bir nemlendiricinin (Ürederm %5 hydro krem) günde en az 2 kez kullanımı ile cildin nemlenmesi sağlanabilir.
H1 antihistaminiklerin atopik dermatitte kaşıntıya etkisi yok ya da çok azdır. Bu nedenle özellikle sedatif antihistaminiklerin uzun dönem kullanımı önerilmemektedir.
Hafif ve orta şiddetteki olgularda aşağıdaki tedavi yaklaşımları uygulanır. Tedaviye cevap alınamayan olgular ve şiddetli tutulumu olanlar dermatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Reaktif Tedavi (Alevlenme dönemi)
Akut alevlenme dönemindeki tedavidir. Topikal kortikosteroidlerin ya da kalsinörin inhibitörlerinin lezyonlu deri bölgesine ince bir tabaka halinde kullanılması ve lezyonlar gerilemeye başlayınca proaktif tedaviye geçilmesi şeklinde uygulanır. Topikal kalsinörin inhibitörleri ciltte yanma-batma şikayetine neden olabileceği için tedaviye topikal kortikosteroidlerle başlanması tercih edilir.
Yüzde, periorbital bölgede, intertrijinöz alanlarda, boyunda yerleşimli lezyonlarda ve infantlarda reaktif tedavi: En düşük (örn: hidrokortizon asetat) ve düşük potensteki (örn: alklometazon dipropionat) topikal kortikosteroidler tercih edilir. Sulantılı lezyonlarda krem, kuru lezyonlarda pomad / merhem formu tercih edilir.
Hidrokortizon asetat 1x1 (Hipokort krem ya da merhem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) veya Alklometazon dipropionat 1x1 (Aclorem krem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına)
Çocuklarda reaktif tedavi: Düşük (örn: alklometazon dipropionat) ve orta potensteki (örn: metilprednizolon aseponat krem, mometazon furoat krem vb) topikal kortikosteroidler tercih edilir.
Metilprednizolon aseponat 1x1 (Exenate krem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) veya
Mometazon furoat 1x1 (K-mexader krem 1x1 ya da M-furo krem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) (mometazon furoat pomad yüksek potensli kortikosteroidler kategorisindedir) veya
Alklometazon dipropionat 1x1 (Aclorem krem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına)
Yukarıdaki preparatlardan biri ile birlikte Ürederm %5 hydro krem 2x1 (lezyonsuz deri alanlarına) (dermatoloji uzmanı tarafından reçete edildiğinde SGK tarafından ödenir) (İhtiyozis, kseroderma veya kserozis kutis tanılarında raporsuz ödeniyor.)
Yetişkinlerde reaktif tedavi:Yüksek potensli (örn: betametazon dipropionat krem, mometazon furoat pomad, beklometazon dipropionat vb) veya süperpotent (örn: klobetasol propionat krem / merhem, betametazon dipropionat merhem, diflorazon diasetat vb) topikal kortikosteroidler tercih edilir.
Betametazon dipropionat 1x1 (Dermabel krem ya da merhem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) ya da
Beklometazon dipropionat 1x1 (Beklazon krem / pomad 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) ya da
Mometazon furoat 1x1 (K-mexader merhem 1x1 ya da M-furo merhem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına) ya da
Klobetasol propionat 1x1 (Psovate krem / merhem 1x1 ya da Klobate krem / merhem 1x1 ya da Clovate krem / merhem 1x1) (lezyonlu deri alanlarına)
Yukarıdakilerden biri ile birlikte Ürederm %5 hydro krem 2x1 (lezyonsuz deri alanlarına) (dermatoloji uzmanı tarafından reçete edildiğinde SGK tarafından ödenir) (İhtiyozis, kseroderma veya kserozis kutis tanılarında raporsuz ödeniyor.)
Lezyonlarda yaygın bal rengi krut ya da püstül varlığında: Lezyonlarda yaygın bal rengi krut ya da püstül varlığında sekonder bakteriyel enfeksiyondan şüphelenilebilir. Bu durumda kısa süreli sistemik antibiyotikler yukarıdaki tedavilere eklenebilir. Uzun süreli topikal antibiyotik kullanımı önerilmemektedir.
Sefaleksin 7-14 gün
Çocuklarda 25-50 mg/kg/gün bölünmüş 4 doz halinde kullanılır.
15 kg için Sef 250 mg/5 mL süspansiyon için toz 4x2 ml
30 kg için Sef 250 mg/5 mL süspansiyon için toz 4x4 ml
Yetişkinler 4x250 mg ( Sef 500 mg tablet 4x yarım)
Proaktif Tedavi (Nüks Önleme Dönemi)
Reaktif tedavi ile lezyonlar gerilemeye başlayınca uygulanır. Nüksleri engellemek amaçlanır. Topikal kortikosteroidlerin ya da kalsinörin inhibitörlerinin daha önce lezyon olan alanlara haftada 2 gün kullanılması şeklinde uygulanır.
Ciltte atrofiye neden olmaması nedeni ile daha çok topikal kalsinörin inhibitörleri tercih edilir. Bunlar takrolimus ve pimekrolimustur. Takrolimus atopik dermatitte daha başarılıdır.
Takrolimus %0,03 pomad kullanımı 2 yaş ve üzeri için, takrolimus %0,1 pomad kullanımı ise 16 yaş ve üzeri için onaylıdır.
2-15 yaş hastalarda proaktif tedavi: Tacrolin %0,03 pomad 1x1 haftada 2 gün (daha önce lezyon olan alanlara)
ile birlikte Ürederm %5 hydro krem 2x1
16 yaş ve üzeri hastalarda proaktif tedavi: Tacrolin %0,1 pomad 1x1 haftada 2 gün (daha önce lezyon olan alanlara)
İle birlikte Ürederm %5 hydro krem 2x1
Kortikosteroidler ile yapılacak proaktif tedavi: Proaktif tedavide topikal kortikosteroidler tercih edilecekse, reaktif tedavide bahsedilen tedavi ajanları daha önce lezyon olan alanlara haftada 2 gün kullanılabilir.