B86 - Skabiyez ( Uyuz )

SKABİYEZ (UYUZ)

Etken Sarcoptes scabiei var. hominis akarıdır. İnsana zorunlu bir parazittir. Oda sıcaklığında ve nemli ortamda konak dışında 2-5 gün yaşayabilirler.

Sonbahar ve kış aylarında daha fazla görülür.

Kalabalık yaşam koşullarında, çocuk bakım tesislerinde, yaşlı bakım merkezlerinde, yurtlarda, cezaevlerinde, kışlalarda, mülteci / sığınmacı kamplarında, kreşe ya da okula giden çocuklarda bulaş riski daha fazladır. 

Aynı yatakta yatmak, cinsel temas gibi uzun süreli ve yakın deri-deri teması ile bulaş meydana gelir. Nadiren yatak çarşafları, battaniyeler, iç çamaşırları gibi tekstil ürünleri yoluyla da bulaş görülebilir.

Genellikle bulaş için 15-20 dakikalık bir temas gereklidir. Kabuklu uyuz vakalarında daha kısa süreli temas bulaş için yeterlidir.

Majör semptom kaşıntıdır. Parazitin kendine ve salgılarına karşı aşırı duyarlılık reaksiyonu sonucu meydana gelir. Bulaştan 2-6 hafta sonra bulgular ortaya çıkar. Bu süre daha önce skabiyes geçirmiş kişilerde 1-4 gündür.

Kaşıntı tipik olarak gece şiddetlenir. Genellikle baş-boyun hariç tüm vücutta kaşıntıya neden olur. Yaşlılarda, bebeklerde ve immün yetmezliği olanlarda bu bölgeler de etkilenebilir.

Kırık çizgi ya da “S” şeklinde, deriden hafif kabarık, beyaz-gri-kahverengi lezyonlar tünel (sillon) olarak isimlendirilir ve görülmesi tanı için patognomoniktir. Tünelin ucunda vesicule perle denen veziküller bulunabilir. Bunlara ek olarak ekskoriye papül ve nodüller görülebilir. Lezyonlar sıklıkla el bileği fleksör bölgelerde, el dorsallerinde, el parmaklarının aralarında ve yan yüzlerinde, palmar bölgelerde, umblikus ve periumblikal bölgede, intergluteal yarık ve aksillalarda bulunur. Erkeklerde glans penis ve skrotum, kadınlarda areola ve çevresi de sıklıkla etkilenir.

Şiddetli kaşıntıya sekonder çok sayıda eritemli papüller, ekskoriasyonlar, ekzematizasyon, püstüller ve impetigo gibi sekonder bakteriyel enfeksiyonlar da tabloya eklenebilir.

Tipik dağılımlı lezyonların varlığı, skabiyesli bir hasta ile temas öyküsü ve kaşıntının bundan sonra başlamış olması tanı koydurucudur. Klinik olarak tünellerin görülmesi tanıyı kolaylaştırır. Şüpheli bölgeye mürekkep sürülmesi ve sonra alkollü bezle silinmesi sonrası çizgisel mürekkep artıklarının kalması tünel varlığı anlamına gelir.

Tedavi

Tedavi başarısı için hastanın tüm aile fertleri asemptomatik olsalar bile eş zamanlı olarak tedavi edilmelidir. Ayrıca hastanın temasta bulunduğu diğer kişiler (bakıcı, akraba, arkadaş, bakım evi çalışanları, çocukların okul arkadaşları vb.) de tedavi almalıdır.

Topikal tedaviler kulak arkası, boyun, boyundan aşağı tüm vücut alanlarına uygulanmalıdır. Tırnaklar kısa kesilmelidir. El-ayak parmak araları, tırnak altları, aksillalar, umblikus, inguinal kıvrımlar, dış genital bölge ve perianal bölgeye de muhakkak sürülmelidir. Yaşlılarda ve küçük çocuklarda yüz (ağız, burun içi, göz hariç) ve saçlı deriye de uygulama yapılmalıdır.

Tedavi öncesi keseli banyo yapılması, temiz-kuru cilde topikal tedavinin uygulanması ve temiz giysiler giyilmesi, önerilen süre boyunca ilacın ciltte kalmasının sağlanması gerekir. Vücudun herhangi bir yeri (özellikle eller, anogenital bölge gibi) önerilen süre dolmadan yıkanırsa bu bölgeye tekrar topikal tedavi ajanı uygulanmalıdır.

Tedavide kullanılan ilaçlar parazit yumurtalarına etki etmediği için bir hafta sonra aynı tedavinin tekrarlanması gereklidir.

Son 1 hafta içinde vücuda temas eden her türlü eşya 60 derecede yıkanmalı + kızgın ütü ile ütülenmeli ya da ağzı bağlı torba içinde derin dondurucuda en az -10 derecede 5 saat bekletilmeli ya da ağzı bağlı çöp poşeti içinde 7-8 gün bekletilmelidir.

Yaşanılan ortam normal temizlik ürünleri ile temizlenebilir, mobilyalar ve zemin elektrik süpürgesi ile süpürülebilir.

Bir hafta ara ile iki kez tedavi uygulanan hastalarda tedavi bitiminden bir hafta sonra yeni lezyon çıkışı ve gece kaşıntısı yoksa hastalık tedavi edilmiş kabul edilir. Etkili bir tedavi sonrası kaşıntının kaybolması 1 ay kadar sürebilir.

Hastalık kalıcı bir bağışıklık bırakmaz. Tekrar bulaş olursa tekrar uyuz geçirilebilir.

Aşağıda klasik uyuz hastalarında tedaviden bahsedilmiştir. Kabuklu uyuz olguları ve ya da atipik lezyonları olan hastaların dermatoloji uzmanına yönlendirilmesi önerilir.