Tularemi

1. Tanım ve Etken

• Tularemi, Francisella tularensis adlı gram-negatif, aerob, zor üreyen bir bakterinin neden olduğu zoonozdur.

2. Bulaş Yolları

• Ülkemizde en sık: Kontamine su/yiyecek tüketimi

• Kene, sinek, sivrisinek ısırıkları

• Direkt temas: Hasta hayvanların (özellikle tavşan, kemirgen) kesilmesi, derisinin yüzülmesi

• Solunum: Aerosol şeklinde (biyoterörizm riski mevcut)

3. Klinik Tipleri

1. Ülkemizde en sık: Orofaringeal tip; Tonsillit, farenjit, servikal LAP

2. Ülseroglandüler: Deride yara + lenfadenopati (en sık)

3. Glandüler: Yalnızca lenf bezi büyümesi, deri lezyonu yok

4. Oküloglandüler: Göz enfeksiyonu + preauriküler LAP

5. Pnömonik: İnhalasyonla bulaş, sistemik ve ciddi olan form

6. Tifoidal: Lokal bulgu yok, sistemik ve ciddi olan form, sepsis tablosu

4. Tanı

• En sık kullanılan yöntem, hastanın kanından alınan örneğin serolojik olarak araştırılmasıdır.

• Seroloji: Halk sağlığı laboratuvarında çalışılan mikroaglutinasyonda 1/128 ve üzeri, tüp aglutinasyonda 1/160 ve üzeri titreler olası tanı koydurur. Titrede 4 kat artış olması kesin tanı koydurur.

• Kültür: Halk sağlı laboratuvarına gönderilen şüpheli doku örneği ya da şüpheli su/toprak örneği kültür ile çalışılır. Negatifliği tanıyı dışlatmaz.

• PCR : Halk sağlı laboratuvarına gönderilen PCR ile şüpheli doku örneği çalışılır.

5. Tedavi

İlk seçenek aminoglikozidler ve kinolonlardır. Alternatif tedavide doksisiklin ve çok nadiren azitromisin kullanılır.

Menenjit, endokardit durumlarında yatarak ve kombine (aminoglikozid + kinolon veya doksisiklin) tedavi 2-4 hafta verilir.

Sepsis, tifoidal tularemi, pnömonik tularemi durumlarında yatarak ve mümkünse aminoglikozidle tedavi 10-14 gün verilir.

Gentamisin 5 mg/kg/gün tek doz ya da 3'e bölünmüş dozlar halinde IV/IM, 7–10 gün
Streptomisin 20 mg/kg/gün tek doz ya da 2'ye bölünmüş dozlar halinde IM, 7–10 gün
Siprofloksasin 500-750 mg 2x1 PO, 7–10 gün
Levofloksasin 750 mg 1x1 PO, 7–10 gün
Doksisiklin 100 mg 2x1 PO, 14–21 gün

Doksisiklin özellikle eşlik eden kene hastalıkları şüphesinde avantajlıdır ancak, özellikle geç başlanan tedavilerde başarısızlık oranı daha yüksektir.

🤰 Gebelerde:

• Gentamisin ve florokinolonlar fetal toksisite potansiyeline sahip olsa da, tularemi ile olumsuz gebelik sonuçları arasındaki potansiyel ilişkiler göz önüne alındığında, gebelik sırasında tedavi muhtemelen bu risklerden daha ağır basmaktadır.

6. Ek Müdahaleler

• Apseleşmiş LAP’ler: Cerrahi drenaj gerekebilir, tedaviye rağmen tekrarlayan drenaj ihtiyacı olabilir.

• Relaps/ nüks durumunda: Tedavi süresi uzatılır veya antibiyotik grubu değiştirilir.

7. Korunma

• Kene ve sinek ısırıklarından korunma

• Hayvan temasında eldiven kullanımı

• Kontamine sudan kaçınma

• Şüpheli su/toprak/hayvana maruz kalma sonrası profilaksi yerine takip önerilir; ancak laboratuvar kazası ya da biyoterorizm şüphesinde siprofloksasin veya doksisiklin profilaksisi verilebilir.