Kardiyak Aritmiler Hakkında Genel Bilgiler

Aritmi Nedir?

Aritmi, kalbin normal sinüs ritmi dışında attığı durumları ifade eder. Normal sinüs ritmi sağ atriumdaki sinüs düğümünden kaynaklanır ve EKG’de düzenli P dalgalarıyla görülür. Kalp hızı genelde 60-100 atım/dakika arasında kabul edilir, ancak cinsiyete göre değişkenlik gösterebilir.

Bazı bireylerde, nefes alıp verme gibi fizyolojik nedenlerle P-P aralıklarında değişiklik olabilir; bu durum sinüs aritmisi olarak adlandırılır ve genellikle tedavi gerektirmez.

Neden Aritmiler Değerlendirilmeli ve Tedavi Edilmelidir?

• Belirtileri ortadan kaldırmak ve kalbin işlevini düzeltmek

• Hayatı tehdit eden ritim bozukluklarını önlemek

• İnme riski gibi dolaylı komplikasyonları azaltmak (örneğin atriyal fibrilasyonda)

• İleride ortaya çıkabilecek ciddi aritmilere karşı önlem almak

Sık Görülen Ritim Bozuklukları

• Erken Atriyal Atımlar (PAC)

• Erken Ventriküler Atımlar (PVC)

• Sinüs Bradikardisi ve diğer yavaş ritimler

• Ventriküler Taşikardi (VT)

• Atriyal Fibrilasyon (AF) ve Atriyal Flutter

• Supraventriküler Taşikardiler (SVT)

• AV Blokları (1., 2. ve 3. derece)

• Daha önce tedavi edilmiş ventriküler aritmilerin takibi

Tanı ve Klinik Yaklaşım

Aritmi tanısında temel araç elektrokardiyogram (EKG)’dır. Tanıda aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır:

• EKG bulguları

• Hastanın yaşı

• Aritminin ortaya çıktığı klinik durum

Bazı aritmiler (örneğin senkopa yol açan bradikardi, hızlı AF, VT) acil müdahale gerektirirken, bazıları (örneğin tek tük erken atımlar) yalnızca takip ile izlenebilir.

Aritmilere Yaklaşım: Tanı, İzlem ve Yönlendirme

1. Hastaların Başvuru Nedenleri

Aritmili hastalar genellikle aşağıdaki nedenlerle hekime başvurur:

• Belirti varlığı: Çarpıntı, baş dönmesi, bayılma, nefes darlığı gibi şikayetler

• Rutin kontrollerde saptanan EKG bozuklukları

• Aile öyküsü veya genetik risk (ani ölüm, uzun QT, Brugada, ARVC vb.)

• Kalp yetmezliği ya da yapısal kalp hastalığı varlığı

2. İlk Değerlendirme

Aritmili hastanın ilk değerlendirmesinde şu adımlar önemlidir:

• Ayrıntılı öykü: Semptomlar ne zaman, nasıl başlıyor? Ne kadar sürüyor?

• Fizik muayene

• 12 derivasyonlu EKG: Hem aritmi sırasında hem de normal ritimde çekilmesi ideal

Bazı hastalarda ritim bozukluğu süreksiz (paroksismal) olduğu için semptom anında EKG kaydı bulunamayabilir.

3. Belirtiler ve Klinik Bulgular

Aritmiler şu belirtilerle ortaya çıkabilir:

• Tipik: Çarpıntı, baş dönmesi, senkop, göğüs ağrısı, nefes darlığı

• Atipik: Görme bozukluğu, kulak çınlaması, sık idrara çıkma, karın rahatsızlığı, ödem

• Hemodinamik etkiler: Hipotansiyon, bayılma, yorgunluk

Belirtilerin şiddeti genellikle:

• Aritminin tipi ve hızı

• Altta yatan kalp hastalığı

• Eşlik eden sistemik hastalıklarla ilişkilidir

4. Tanı Yöntemleri

Tanıda kullanılan başlıca yöntemler:

Ambulatuvar EKG İzlem Sistemleri

• Egzersizle tetiklenen aritmiler için efor testi uygundur.

• Tanı konulamayan senkop durumlarında ILR önerilir.

5. Tanı Konulan Aritmili Hastada Sorulması Gereken Temel Sorular

• Hangi aritmi mevcut?

• Hemen tedavi gerektiriyor mu?

• Hayatı tehdit ediyor mu?

• İlaç, kardiyoversiyon veya hastane yatışı gerekli mi?

• Altta yatan kalp hastalığı var mı?

• Antikoagülasyon veya başka bir tedavi başlanmalı mı?

6. Belirti Gösteren Hastalar

Acil değerlendirme gerektiren durumlar:

• Yüksek dereceli AV blok ile senkop

• İyi tolere edilmeyen geniş QRS taşikardiler (VT)

• Şüpheli ciddi aritmi bulgusu olanlar

• Kalp hastalığı öyküsü + senkop veya ventriküler aritmi

• Hızlı atriyal fibrilasyon veya flutter

• EKG ile açıklanamayan şikayetler

7. Belirti Göstermeyen (Asemptomatik) Hastalar

• Genellikle acil müdahale gerekmez.

• Ancak altta yatan hastalık riskine göre değerlendirme şarttır.

• Örnek: Genç, sağlıklı bireyde ara sıra çıkan PVC'ler önemsiz olabilirken, kalp yetmezliği olan bir hastada kötü prognoz göstergesi olabilir.

8. Ne Zaman Kardiyoloji Konsültasyonu Gerekir?

Şu durumlarda uzman görüşü önerilir:

• Primer hekim tanı/tedavide emin değilse

• Kalıcı pil adayları

• Tanısı net olmayan QRS geniş taşikardiler

• Yapısal kalp hastalığı olan ventriküler aritmililer

• Ablasyon veya ICD/Pacemaker adayı hastalar

• Anti-aritmik tedavi gereken yapısal kalp hastaları

• EKG veya holterde yorumlanması zor bulgular varsa

Aritmi Tedavisinde Temel İlkeler

Tedavi Amaçları

Aritmi tedavisindeki temel hedefler şunlardır:

• Belirtileri azaltmak veya ortadan kaldırmak

• Hayati tehlike oluşturan aritmileri ve ani kardiyak ölümü önlemek

• Atriyal fibrilasyon (AF) ve flutter'da inme riskini azaltmak

Uzun süreli tedavi kararı (ilaç veya cihaz temelli), hastanın semptomlarının şiddetine ve sıklığına göre bireyselleştirilmelidir. Ayrıca, tedavinin getireceği riskler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Anti-aritmik İlaçlar

Anti-aritmik ilaçların başlanması çoğunlukla kardiyoloji uzmanları tarafından yapılmalıdır. Bu ilaçlar:

• Yeni aritmiler başlatabilir (proaritmi riski).

• Var olan ritim bozukluklarını kötüleştirebilir.

• Bradikardi, iletim bozukluğu veya torsades de pointes gibi ciddi durumlara yol açabilir.

Bu nedenle, dikkatli hasta seçimi ve izlem şarttır.

Proaritmi Riski Kimlerde Daha Yüksek?

• Yapısal kalp hastalığı (özellikle sol ventrikül disfonksiyonu) olanlarda

• Uzun QT aralığı olanlarda

• Elektrolit dengesizliği (hipokalemi) olanlarda

• Yaşlı hastalarda

• Kalp yetmezliği olan bireylerde

Proaritmiye En Sık Neden Olan İlaçlar

• Sınıf I anti-aritmikler (örneğin: flekainid, propafenon)

• Sınıf III ilaçlar (örneğin: sotalol, dofetilid) – QT uzaması ve torsades riski taşırlar

İlaç Tedavisine Başlama ve İzlem

Bazı anti-aritmik ilaçlar (özellikle sotalol ve dofetilid), ilk kez başlandığında hastanede yatış gerektirir. Bunun nedeni, erken dönemde oluşabilecek proaritmik etkilerin gözlenmesidir.

Tedaviye başlamadan önce dikkat edilmesi gerekenler:

• Yapısal kalp hastalığı var mı?

• Hangi ilaç kullanılıyor?

• Aritminin tipi ve semptomların şiddeti nedir?

İzlem sırasında yapılması gerekenler:

• Düzenli EKG kontrolleri

• Elektrolit düzeylerinin izlenmesi (K, Mg)

• Böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi

• İlaca bağlı etkileşimlerin takibi (örneğin: amiodaron, digoksin veya warfarin ile)

Amiodaron kullanan hastalarda izlenmesi gereken sistemler:

• Tiroid fonksiyonları

• Karaciğer enzimleri

• Akciğer radyolojisi (pulmoner toksisite açısından)

Spesifik Aritmiler

Atriyal Fibrilasyon ve Flutter

Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar:

• Sinüs ritmine döndürme (kardiyoversiyon)

• Ritmin korunması (anti-aritmiklerle)

• Ventrikül hız kontrolü (beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri)

• İnme profilaksisi (antikoagülasyon)

Erken Atriyal Kompleksler (PAC)

• Sinüs düğümü dışından kaynaklanan erken atımlardır.

• Genellikle zararsızdır, ancak çarpıntı hissi yaratabilir.

• Tedavi çoğu zaman gerekmez.

• Gerekirse beta blokerler tercih edilir.

Erken Ventriküler Kompleksler (PVC)

• Sağlıklı bireylerde sık görülür.

• Tekrarlayan, semptomatik veya yapısal kalp hastalığı olanlarda önem kazanır.

• Tedavi gereksinimi, altta yatan kalp hastalığına bağlıdır.

Kaynak

Çeşitli tıp kaynakları ve texbooklardan derlenmiştir.