Boğmaca (pertussis)
En sık etken: Bordetella Pertussis
Tanı klinik bulgularla konulur.
Pertussisin görülme sıklığı bir yaşından küçük çocuklarda en yüksektir. Solunum damlacıkları ile yayılır. Bulaşma riski kataral evrede en yüksektir. Ortalama kuluçka süresi 7 ila 10 gündür (aralığı 6 ile 20 gün).
CDC'ye göre tanı kriterleri:
≥2 hafta süren akut şiddetli bir hastalık ve aşağıdaki boğmaca ile ilişkili semptomlardan en az biri:
•Öksürük paroksismaları
•İnspiratuar öksürük/çığlık benzeri ses
•Posttussif kusma
•Apne
Yukarıdaki boğmaca ile ilişkili semptomlardan en az biriyle birlikte herhangi bir sürede akut şiddetli bir hastalık ve laboratuvar tarafından doğrulanmış bir vaka ile temas (yani epidemiyolojik bağlantı)
Genel Prensipler:
Beslenemeyen, siyanozu olan, apneye giren, 6 aydan küçük veya yaşı kaç olursa olsun
herhangi bir boğmaca komplikasyonu gelişen çocuklarda morbidite ve mortalite yüksek
olabileceğinden, hastanın yatarak tedavisi önerilir.
Tedavide ilk seçenek makrolidlerdir. Makrolid direnci varsa trimetoprim sulfametoksazol
verilebilir, ancak 2 aydan küçük bebeklerde kernikterusa yol açabileceğinden
önerilmemektedir. Temas sonrası profilaksi için de aynı dozda makrolid antibiyotikler verilir.
Tedavi sırasında hastanın oksijenizasyonu, hidrasyonu ve beslenmesi sağlanmalıdır.
Steroid, bronkodilatatör ve intravenöz immünglobulin (İVİG) kullanımının rutin tedavide yeri
yoktur.
TEDAVİ:
Azitromisin(AZOMAX): 10 mg/kg/gün 5 gün boyunca verilir. 6 ay üzerindeki çocuklara ilk gün 10 mg/kg /gün sonraki 4 gün 5 mg/kg/gün olarak reçetelendirilir.
Klaritromisin: İnfant yaş grubunda önerilmez. Klaritromisin:15-20 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek 7-10 gün boyunca verilir.
Öksürük bazı hastalarda morarma ve siyanoz derecesine kadar ilerleyebilir. Öksürüğü tetikleyen manevralardan (nazal aspirasyon), soğuk hava, ajitasyon/ ağlama gibi durumlardan kaçınılmalıdır. Öksürük şuruplarının faydası kanıtlanmamıştır.
YATIŞ ENDİKASYONLARI:
4 ay altı hastalar, respiratuar distress bulgusu (takipne siyanoz), beslenme bozukluğu, pnomoni varlığı yatış gerektirir.
İZOLASYON:
Hastanede tedavi alanlarda tedavi başlangıcı sonrası 5 gün boyunca maske ile korunma/solunum yolu izolasyonu önerilir.
PROFİLAKSİ:
Yakın kontak aile bireylerine Azitromisin tedavide olduğu gibi verilir.
KORUNMA
Boğmaca için rutin aşı takvimimizde 2, 4, 6, 18 ve 48. Aylarda aselüler aşı ile aşılama yapılmaktadır. Hastalığı geçirmek veya aşılanmak ömür boyu kalıcı bağışıklık bırakmaz. Çocukluk çağı aşılama serisinin tamamlanmasından sonra 5-10 yıl içinde antikor titreleri düşmeye başlar. Aşıları henüz tamamlanmamış ve enfeksiyonun komplikasyonlarını yaşama riski yüksek olan yenidoğan ve infantları korumak için her gebelikte -tercihen 27-36 gestasyon haftalarında- annelerin ve bebekle yakın temas halinde olacak erişkinlerin Tdap (erişkin tip difteri, tetanos ve aselüler boğmaca) aşısı ile aşılanması önerilir. Bebekle temas edecek erişkinlerin aşılanmasına koza stratejisi denilir.
TEMAS DURUMUNDA:
Boğmacalı birey ile temas eden 7 yaşından küçük çocuklar için, dört dozdan az boğmaca aşısı uygulanmış ise aşı şemasını tamamlamak için ek doz aşı uygulanmalı, eğer üçüncü doz boğmaca aşısı altı aydan daha uzun süre önce yapılmışsa ya da dördüncü doz üç yıl öncesinde yapılmışsa rapel aşılama önerilir. Tüm ev içi temaslılara ve diğer yakın temaslılara yaş, aşılama durumu veya bulgulara bakılmaksızın 14 gün süreyle makrolid profilaksisi verilmelidir